Yaşayan Tarihin Kentsel Dönüşümle İmtihanı (*)

Aydın'da Hasanefendi Mahallesi'ndeki bu bina neredeyse 100 yaşında. Etrafını saran beton bloklarla artık hapsolmuş ve kentsel dönüşümle kaderinin çizilmesini bekliyor. Peki restorasyon yapılamaz mı? — Aydın’da Hasanefendi Mahallesi’ndeki bu bina neredeyse 100 yaşında. Etrafını saran beton bloklarla artık hapsolmuş ve kentsel dönüşümle kaderinin çizilmesini bekliyor. Peki restorasyon yapılamaz mı?

İnsanoğlu diğer canlılardan farklı olarak tarih boyunca kültürler yaratmıştır. Avcı – toplayıcı karakterden yerleşik yaşama geçtiğinden bu yana da bir arada yaşama, kentleşme eğilimi göstermiştir. Binlerce yıllık bu süreçte insanoğlu sürekli ve nüfusunun artışıyla orantılı olarak yerleşimler kurmuş; zamanla mimari kültürünü oluşturmuştur. Ve tarih boyunca üst üste kurulan kültürler, önceki kültürlere ait kalıntıları çok zaman yıkarak, tahrip ederek kendi urbanizmini yaratmışlardır. Konuya günümüzden örnek vermek gerekirse; modern Aydın yerleşimi, antik Tralleis coğrafyasından güneye kaydıktan sonra bile birçok kültürün üst üste gelmesiyle süregelmiş bir kentleşme süreci yaşamıştır. Bu sürecin günümüzdeki izdüşümü aslında kentin sokaklarında sıkça karşımıza çıkan ve hala yaşayan tarihi yapılar. Ki bu yapılar içinde şanslı olanlar kamu binaları ve dini yapılar olsa gerek.
Ancak meskenler, miras yoluyla varislere geçtikçe sürekli olarak restorasyon gördüğünden ya da yıkılıp yerine yeni çağdaş yapılar dikildiğinden şanslı sayılmazlar.

Birçok modern kentin ikonlaşmış eski kültürlere ait evleri olduğu gibi Aydın’da da asırlık evler var. Ve bu evler kentin daha eski yerleşimi olan kuzeyinde, Doğu ve Batı Gazi Bulvarı çevrelerinde bulunuyor. Bu evlerin olduğu mahalleler oldukça eski ve dolayısıyla bu evlerin çoğu modern kentleşmeden etkilenmeden günümüze kadar gelmiş. Birçoğu hala içinde insanların yaşadığı mesken ya da çeşitli ticari işletmelere ev sahipliği yaparak ayakta kalmış.
Yazıya ilham veren yapı çok da şanslı olmayan, yıllardır atıl durumda bekleyen ve olasılıkla kentsel dönüşüm ile payına düşecek kaderi bekleyen bir harabe görünümünde.
Kentin farklı mahallelerinde benzeri çok yapının yıkılıp yerine beton blokların dikilmesi referans alınırsa bu bina için çok iyi bir gelecek olduğunu söylemek güç.
Gönül ister ki bu şehir, “Eski Aydın Evleri” diye anılan bu kültürel mirası yaşatsın ve harap durumdaki bu yapıları, son derece tartışmaya açık kentsel dönüşüm yerine kamulaştırılıp gelecek nesillere aktarsın.