Askos ismi Yunanca şarap tulumu anlamına gelir. Formun benzerliğinden dolayı bu ismi verilmiştir. Antik dönemde kullanılan ismi bilinmez. Form İ.Ö. 5. yy da ortaya çıkar. Diğer formlarda görüldüğü gibi bu form da kendi içinde farklılıklar gösterir.
a. Derin örnekler: İ.Ö. 5.yy da görülür.
b. Sığ gövdeli örnekler: Bu sığ askoslar İ.Ö. 480 yılında başlar ve İ.Ö. 4. yy içinde son bulur. 5. yy son çeyreğinde popüler olduğu görülür. Bu dönem, askosların en parlak dönemidir. Popüler olduğu dönemlerde hem figürlü hem de siyah firnisli olarak üretilir. Form halka kaideli, üst kısmı hafif kubbe şeklinde ince gövdelidir. Kulplar ağız kenarından çıkıp gövdenin arka kısmına birleşir. İ.Ö. 4. yy içinde kulplar daha fazla uzar ve genişler, ağız daha geniştir.
c. Kabartmalı parçalar: Bunlar İ.Ö. 5. yy sonu – erken 4. yüzyıla tarihlenirler. Bunların üzerinde amazon, köpek, Herakles vb. görülür.
d. Süzgeçli örnekler: bu tip İ.Ö. 5. yüzyılda ortaya çıkar. Bodur formlar üzerinde görülür, ancak bunlarda kemer şeklindeki kulplar yoktur. Bunun yerine ağza keskin bir kavisle birleşen küçük yuvarlak kul görülür. Bu formda gövdenin merkezi alçalır, bir çıkıntı ile çevrelenir ve bu kısım delinir. Gövde bazen özensin olarak firnisle bezenir. Kırmızı figürlü, mühürlü örnekleri vardır. Geç 5. yüzyılda aslan başı dahi görülür. Form İ.Ö.4. yy içinde popülerliğini korur, bu dönemde kırmızı figürlü olanları kaybolur.
e. Kapaklı örnekler: İ.Ö.4. yy ilk yarısında kapaklı örnekler de görülür.
f. Guttus: Askosların farklı bir formu olan guttus’ta ağzın yeri diğer örneklerden biraz farklıdır. Genellikle sunularda kullanılır. Ağız dik bir boyun üzerinde yer alır. Şişkin gövde, kısa ve geniş bir kaide üzerinde durur. En erken örnekleri erken 4. yy la kadar gider. Formun gelişiminde kaide daha küçük ve yüksektir. Gövde daha yüksek ve dardır. Boyun uzar, ağız genişler.
Hazırlayan: Rabia Aktaş
Kaynakça:
Brian A. SParkes, Lucy Talcott, The Athenian Agora, Vol. XII, Black and Plain Pottery of the 6th,5th, and 4th Centuries B.C., New Jersey, 1970.
Susan I. Rotroff, The Athenian Agora, Vol. XXIX, Hellenistik Pottery, Athenian and İmported Wheelmade Table Ware and related Materia, New Jersey, 1997.
