Kazı ve kurtarma çalışmaları 3 yıl önce başlayan, Bodrum’un Gündoğan Beldesi’ndeki 2500 yıllık Pedasa Antik Kenti içerisinde yer alan kilise ve manastırın kaçak kazı yapanlar tarafından yağmalandığı ortaya çıktı. Tur rehberlerinin ihbarıyla antik kente baskın yapan jandarma, yağmacıların bırakıp kaçtığı kazı aletlerine el koydu.
Gündoğan’ın 406 metre rakımlı Karadağ Tepeleri’ndeki 2500 yıllık Pedasa Antik Kenti Harabeleri içerisinde yer alan, M.Ö. 6 yüzyıla ait kilise ve manastırlarda iki hafta önce turistlerle trecking yapan rehberler Erdal Aydın ve Mustafa Ağar, karşılaştıkları manzarayla şoke oldu. Kilise ve manastır bölümlerinde kaçak kazı yapıldığını belirleyen rehberler durumu Bodrum Jandarma Komutanlığı’na bildirdi. Ekipler, tespit edilen kaçak kazı alanlarına ve yağmacıların kamp yeri olarak kullandığı bölgeye baskın yaptı. Baskın sırasında, kamp ateşlerini, sigaralarını ve kazı yapılan manastır içerisindeki kazma, kürek, dedektör, kova, fırça ve benzeri aletleri bırakıp kaçan tarihi eser yağmacıları kayıplara karıştı. Yağmacıların manastır içerisinde yaklaşık 4 metre derinliğe kadar inerek kazı yaptığı, Helenistik ve Roma dönemine ait sütun ve sütun başlıklarını çıkardıkları, ancak baskınla birlikte götüremeden bırakıp kaçtıkları anlaşıldı. Önceki tarihlerde ise antik kentten çıkarılan bazı eserlerin yöredeki çiftliklere götürülerek dekor malzemesi ve bahçe duvarları yapımında kullanıldığı belirtildi.
Jandarmanın olay yerinde yaptığı incelemede bulunan malzeme paketleri ve satış fişlerinden yola çıkılarak inşaat malzemeleri satan bir mağazanın adresi tespit edildi. Yağmacıların bu mağazadan alışveriş yaptığı anlaşıldı. Mağazanın güvenlik kameraları incelendiğinde ise yağmacı olduğu sanılan kişilerin iyi giyimli 30- 35 yaşlarında kişiler olduğu saptandı. Aydın plakalı bir otomobille mağazadan ayrılan şüphelilerin jandarma ekiplerince her yerde arandığı bildirildi.
“YAĞMACILARDAN BİRİ FRANSIZ”
Türkiye’nin en gözde turistik yerlerinden birinde yaşanan bu tarih yağmasına isyan eden rehber Erdal Aydın, “Yerli ve yabancı turist gruplarına antik kenti gezdirdiğimiz sırada bu kaçak kazıları ve kurulan kamp alanını fark ettik. Yağmacıların kazı yaparken birçok esere de zarar verdikleri, kırdıkları ve parçaladıklarını tespit ettik. Kamp yapanlardan birisi ile karşılaştık ve konuştuk. Fransız olduğunu anladığımız ancak Türkçe de bilen kişinin şüpheli tavırlarının ardından hemen jandarmaya bilgi verdik. Jandarma geldiğinde o kişi kaçmıştı. Kaçakçıların bu işi organize biçimde yaptığını anlayınca jandarmanın zamanında ve hızlı müdahalesi ile tarihi eserlere daha fazla zarar verilmesi önlendi” dedi. Aydın, antik kent alanının çok büyük olduğunu belirterek, bakanlığın burada bir an önce güvenlik önlemi almasını istedi.
Kazı Başkanı Muğla Üniversitesi Fen ve Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Bölümü Başkanı Prof. Dr Adnan Diler de Bodrum Sualtı Arkeoloji Müzesi görevlisi ve bakanlık temsilcisi Arkeolog Erhan Özcan ile birlikte Pedasa Antik Kenti’ne gelip incelemelerde bulundu. Prof. Dr, Diler, “Bir yandan bakanlığın, müzenin ve Bodrumluların desteği ile yoğun biçimde çalışıp Leleg ve Karya uygarlığının başkenti olan antik kenti gün ışığına çıkartıp kültür turizme kazandırmak için yoğun çaba sarf ederken, bir yandan da çok iyi organize olmuş tarihi eser kaçakçıları ile mücadele etmeye çalışıyoruz. Pedasa Antik Kenti kaçakçıların gözde mekanlarından biri haline geldi. Burada ilk kez geçtiğimiz yıl gün ışığına çıkardığımız Apollon Tapınağı bize acı bir gerçeği çok iyi gösterdi. Yaklaşık iki yıl yaptığımız çalışmaların sonunda, tapınağın ana odasında yaklaşık bir metreden fazla aşağı inerek 4 metre uzunluğunda kaçak bir kazı yapıldığını ve tahribat yaratıldığını ortaya çıkardık. Maalesef kaçak kazılar bu bölgede ciddi bir sorun haline geldi. Buradan kaçırılan birçok eser ne yazık ki yurt içi ve yurt dışında pazarlanıyor. Bu antik yağmaya mutlaka engel olmamız gerekir. Kaçakçıların çıkardıkları ancak götüremeden bırakıp gittikleri eserler Helenistik ve Roma dönemine ait olup paha biçilemez eserlerdir. Ortada bırakılan eserleri kazı evinde koruma altına alacağız. Kaçakçılığın önlenmesi sadece bakanlığın ve jandarmanın gayreti ile değil, belediyeler sivil toplum örgütleri ve yöre halkının da bilinçlenmesi ile olur. Pedasa Antik Kenti kazıları ile ilgili düzenlediğimiz toplantılarda sık sık vatandaşlarımızın bu konuda daha duyarlı olmasını istiyoruz. Birileri kamp kurup antik kentte kazı yapıyorsa, arıcı, köylü, avcı buna tanık oluyordur. Antik kentet dolaşan şüpheli kişileri anında güvenlik görevlilerine haber vererek tarihi korumalarını istiyoruz” dedi.
ANTİK KENT ALLAHA EMANET
Bodrum Sualtı Arkeoloji Müzesi ve jandarma, tarihi eser yağması ile ilgili soruşturma başlattı.
Yaklaşık 450 hektarlık alana kurulu Pedasa Antik Kenti’nin şu an 2 hektarlık bölümünü kaplayan kilise ve manastır kısmında kazılar yürütülüyor. Burada, iki yıldır, Konacık Belediyesi’nin görevlendirdiği 1 bekçi saat 08.30- 17.00 arasında görev yapıyor.
31.Ekim.2009, Milliyet
