Atina ile Sparta arasında İ.Ö. 431-404 yılları arasında 27 yıl süren savaş Peloponnes savaşları olarak bilinir. Atina ve Sparta arasındaki çatışma bu savaştan çok önce başlamıştır. Atina’ın Delos Birliği’nin en güçlü üyesi olarak bütün avantajları kendi lehine kullanması Aigina, Korinthos ve Megara gibi önemli ticaret merkesi şehirleri rahatsız etmiştir. Atina’nın bu dönemde bir imparatorluk haline gelmesi Delos Birliği sayesinde olmuştur. Atina’nın güçlenmiş olması diğer yunan kentlerine bağımsızlıkları açısından tehlike yaratıyordu. Atina müttefik olan Aigina ve Korithos’u İ.Ö. 456 yılında yener.
Daha sonra İ.Ö.445’ de otuz yıllık bir anlaşma imzalanır. Bu anlaşma ile Sparta Atina İmparatorluğunu kabullenmiş olur. Ancak bu barış uzun sürmez ve savaş tekrar başlar. Savaşın başlama sebebi Korinthos ile kolonisi Korkyra arasındaki çatışmaya Atina’nın karışmasıdır. Atina bu çatışmada Korkyra’nın yanında yer alır. Atina daha sonra yine Korinthos kolanisi olan Potideia’dan sur duvarlarını yıkmasını ve Korinthos’lu Magistratları kentten çıkarmasını ister. Bunun üzerine Korinthos kolonisine yardım gönderir, Atina Potideia’yı kuşatır, Korinthos Potideia’nın Delos Birliği’nden Çıkasına yardım eder. Bunun sonucu olarak Atina’da misilleme olarak Peloponnes Birliği’nin üyesi olan Megara’ya ticari ambargo koyar. Atina’nın sardırdığı şehirler Peloponnes Birliğinin üyeleri olduğu için Atina her seferinde Sparta ile karşı karşıya gelir. Sonunda Sparta Atina ile görüşmeye başlar, görüşmeler sonuç vermeyince İ.Ö. 431 yılında savaç patlak verir.
Peloponnes savaşlarının ilk 10 yılı ( İ.Ö. 431-421) Arkhidamos Savaşı olarak bilinir. Sparta Kralı II Arkhidamos İ.Ö. 431 Atina’ya girer ve Atina’yı yamalar. Ancak Atina şehri boşalttığı için bu saldırı Atina’ya zarar vermez. İ.Ö. 430 yılında Atina’da veba salgını olur, bu salgında halkın üçte biri ölür. Veba salgınında vebaya yakalanan Perikles İ.Ö.429 ölür. İ.Ö. 422 yılında Arkhidamos’un ölümü üzerine yerine gelen Kleon komutasındaki ordu Tesalia’ya girer. Ancak ordu Amphipolis’te Brasidas tarafından yenilgiye uğratılır. Bu çarpışmada hem Kleon hem Brasidas ölür. Her iki tarafında savaştan zararlı çıkınca İ.Ö. 421’de Nikias barışı yapılır. Bu barış Atinalı Politikacı ve komutan Nikias adı ile anılır ve 50 yıllık bir anlaşmadır. Ancak bu barış İ.Ö. 417 yılında Atina’nın Melos adasına saldırması ile son bulur. Halkın katledilmesine rağmen Sparta herhangi bir müdahalede bulunmaz.
Diğer bir yandan Alkibiades Peloponnesin batı yolunu kapatmak amacı ile bir orduyla Sicilya’ya hareket eder, ancak Atina’da kendisine karşıt grupların Atina’daki herme heykellerinin tahrip edilmesi ve Eleusis misterlerine küfür ettiği gerekçesiyle yargılanmasını ister. Mahkemeye çağrılan Alkibiades kaçar ve Sparta’ya sığınır ve Sicilya seferinin amacını onlara açıklar böylece Atina ordusu İ.Ö.413 yılında yenilgiye uğrar. Bu dönemde Persler savaşa sparta yanında girer ve onlara maddi olarak destek verir, Sparta bu yardım ile büyük bir donanma hazırlar. Bu arada Alkibiades Atina’ya geri döner ve Ionia giden bir ordunun başına getirilir. Spartalılar Perslerin yardımı ile Ionia’da demirlemiş olan Atina donanmasını İ.Ö. 406’da yenilgiye uğratır. Alkibiades Phrygia’ya kaçar, ancak İ.Ö.404 orda öldürülür. İ.Ö. 406 yılında sıparta ordusu ve Atina ordusu Lesbos açıklarında karşı karşıya gelir. Savaşı Atinalıların kazanmasına rağmen çıkan bir fırtına Atina donanması çok kayıp verir. Bir yıl sonra Spartalı komutan Lysandros Lampsakos’u işgal eder. Bunun üzerine Hellespontos’a gönderilen ordu Atina ordusu İ.Ö. 405 yılında yenilir. Byzantion ve Khalkedon Sparta’nın eline geçer. Atina müttefikleri Atina’nın karşısında yer almaya başlar. Atina hem denizden hen de karadan sarılır. Atina kıtlık ile savaşmak zorundadır ve sonunda Atina yenilğiyi kabul eder. İ.Ö. 404 yılında Atina’ya çok ağır koşullara sahip bir anlaşma imzalatılır. Atina eline geçirdiği yerleri geri verecek, Peiraieus limanı ile kent arasındaki suru yıkacak, donanmasını Sparta’ya teslim edecek ve Sparta’nın hâkimiyetini tanıyacaktır. Ancak Atina yine bir kent devleti olarak kalacaktır. 27 yıllık savaş sonunda Atina İmparatorluğu yıkılır ve yunan dünyasının hakimiyeti Sparta’ya geçer. Ancak bu hakimiyet Perslerin yunalıların işlerine karışması ile çok uzun sürmez.
Hazırlayan: Rabia Aktaş
Kaynakça:
Oğuz Tekin, Eski Yunan Tarihi, İstanbul, 2004.
Ord. Prof. Dr. Arif Müfid Mansel, Ege Yunan Tarihi, Ankara, 1984
1 thought on “Peloponnes Savaşı”
yawuz
(21 Kasım 2011 - 23:01)çok işime yaradı çok saol :)